To FAQ porządkuje kluczowe zasady rozliczeń rocznych według stanu na rozliczenie za 2024 r. (termin do 30 kwietnia 2025 r.). Odpowiedzi odwołują się do ustawy o PIT i praktyki organów skarbowych.

1) PIT-37 a PIT-36 — czym się różnią i który formularz wybrać?

PIT-37 składasz, gdy uzyskujesz dochody opodatkowane skalą podatkową (12%/32%) wyłącznie za pośrednictwem płatników, np.:

• umowa o pracę, zlecenie, dzieło, świadczenia z ZUS;
• stypendia, świadczenia socjalne — jeśli płatnik pobiera zaliczki.

PIT-36 wybierasz, gdy rozliczasz skalą dochody, od których płatnik nie pobierał zaliczek lub masz przychody wymagające samodzielnego rozliczenia, m.in.:

• pozarolnicza działalność gospodarcza na skali (nie: liniowy 19% — to PIT-36L);
• kontrakty menedżerskie bez płatnika, najem w ramach działalności gospodarczej;
• dochody z zagranicy opodatkowane skalą;
• działalność nierejestrowana (gdy musisz samodzielnie wpłacać zaliczki).

Uwaga na najem prywatny: obecnie jest opodatkowany ryczałtem (PIT-28), a nie w PIT-37/36, chyba że najem jest elementem działalności gospodarczej. Jeśli potrzebujesz praktycznych zasad, zobacz opodatkowanie dochodu z wynajmu.

Przykład: Pracujesz na etacie i dodatkowo prowadzisz JDG na skali — składasz PIT-36 (ujmując też etat). Jeśli tylko etat i zlecenia z zaliczkami — PIT-37.

2) Do kiedy i jak złożyć zeznanie? Co, jeśli się pomylę?

Termin: co do zasady do 30 kwietnia roku następnego. Za 2024 r. — do 30.04.2025.

Jak złożyć:

• przez e-Urząd Skarbowy (Twój e-PIT) — akceptujesz lub modyfikujesz wstępnie przygotowane zeznanie;
• e-Deklaracje (podpis elektroniczny/PFR ePUAP) lub papierowo w urzędzie/korespondencyjnie.

Korekta: możesz skorygować zeznanie w ciągu 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin złożenia. Przy dopłacie nalicza się odsetki podatkowe. Korektę najłatwiej wysłać elektronicznie (ponownie PIT-36/37 z zaznaczeniem „korekta”).

Zaliczki i zwrot: urząd rozlicza nadpłatę zwykle do 45 dni (e-PIT) lub 3 miesięcy (papier). W razie dopłaty zapłać przelewem mikrorachunek fiskusa — po terminie naliczą się odsetki.

3) Jakie ulgi i odliczenia mogę zastosować w PIT-37 i PIT-36?

Popularne preferencje (wykazujesz najczęściej na załączniku PIT/O):

• Ulga na dzieci — kwota zależna od liczby dzieci i dochodu; możliwy zwrot niewykorzystanej części do wysokości zapłaconych składek;
• Ulga dla młodych (do 26. roku życia) — zwolnienie do 85 528 zł przychodów ze stosunku pracy/zlecenia; w e-PIT bywa ujęte automatycznie, ale zweryfikuj poprawność;
• IKZE — odliczenie wpłat (limit roczny, odliczasz od dochodu);
• Darowizny (krew, na pożytek publiczny) — w granicach ustawowych;
• Ulga internetowa (przez dwa następujące po sobie lata);
• Ulga rehabilitacyjna i termomodernizacyjna (ta druga do 53 000 zł na podatnika).

Przedsiębiorcy na PIT-36 mogą rozważyć także preferencje specyficzne dla działalności (np. ulga B+R — załącznik PIT/BR). Wybór formy opodatkowania (skala/liniówka/ryczałt) determinuje dostępność ulg — przy liniówce wiele preferencji nie przysługuje.

Przykład: Osoba na etacie z dwójką dzieci i wpłatą na IKZE obniża podstawę opodatkowania (IKZE), a podatek — dzięki uldze prorodzinnej.

4) Wspólne rozliczenie małżonków i status samotnego rodzica — kiedy się opłaca?

Warunki dla małżonków: pozostawanie w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej przez cały rok (wyjątki np. śmierć małżonka). Wyłączenia: brak prawa, jeśli choć jedno z małżonków osiąga przychody z działalności opodatkowane liniówką (art. 30c) albo ryczałtem — i faktycznie je uzyskało w roku (wyjątek: brak takich przychodów).

Kiedy korzystne: gdy dochody są nierównomierne. Mechanizm liczy podatek od połowy łącznych dochodów i mnoży x2, co może „przenieść” część drugiego małżonka z progu 32% do 12% (próg 120 000 zł, kwota wolna 30 000 zł).

Samotny rodzic: możliwe preferencyjne rozliczenie na zasadach określonych w ustawie o PIT, jeżeli faktycznie wychowuje dziecko i spełnia kryteria. Dotyczy PIT-36 lub PIT-37 w zależności od źródeł dochodu.

Przykład: Jedno z małżonków zarabia 160 000 zł, drugie 0 zł. Wspólne rozliczenie może obniżyć część dochodu opodatkowaną stawką 32% do 12%.

5) Kapitały, dywidendy, odsetki i kryptowaluty — czy to PIT-37/36?

Zbycie papierów wartościowych, pochodne i kryptowaluty rozliczasz na PIT-38 (19%). Straty z tego źródła nie łączysz z dochodami ze skali. Zobacz praktyczny przewodnik: podatek od kryptowalut.

Dywidendy i odsetki z Polski — zwykle 19% pobiera płatnik (brak ujęcia w PIT-37/36). Dochody z zagranicy (dywidendy/odsetki) najczęściej wykazujesz w PIT-38 z załącznikiem PIT/ZG (metoda proporcjonalnego odliczenia podatku zapłaconego za granicą), uwzględniając umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Szczegóły znajdziesz w materiale: opodatkowanie zysków z dywidend i odsetek.

Uwaga: przychody kapitałowe nie „mieszają się” z dochodami ze skali (PIT-36/37), co bywa kluczowe przy planowaniu podatkowym.

Podsumowanie — najważniejsze punkty

• PIT-37 dla dochodów na skali przez płatnika; PIT-36 gdy samodzielnie rozliczasz zaliczki lub masz działalność na skali/dochody zagraniczne na skali.
• Termin zeznań za 2024 r.: do 30.04.2025; korekta możliwa przez 5 lat.
• Ulgi: m.in. dzieci, IKZE, internet, darowizny, rehabilitacyjna, termomodernizacyjna — zwykle przez PIT/O.
• Wspólne rozliczenie opłaca się przy dużej różnicy dochodów; brak prawa m.in. przy faktycznych przychodach z liniówki/ryczałtu.
• Kapitały i krypto rozliczasz w PIT-38; krajowe dywidendy zwykle bez twojego PIT, zagraniczne z PIT/ZG.
• Najem prywatny — ryczałt (PIT-28), nie PIT-37/36; najem w działalności — odpowiednio do formy opodatkowania.